Anayasa hukukçusu ve CHP Milletvekili İbrahim Kaboğlu, OHAL kararının gereksiz ve orantısız olduğunu belirterek, 7269 sayılı Genel Hayatı Etkileyen Afetler Nedeniyle Alınacak Tedbirlere Yardım Edilmesi Hakkında Kanun’un afet bölgesi çalışmaları için yeterli olduğunu belirtti. Seçimlere aylar kala deprem bahane edilerek Cumhurbaşkanlığı kararnameleri çıkarılmaması gerektiğine işaret eden Kaboğlu, yazının “Olağanüstü hal değil, afet bölgesi… “:
OHAL gereklilik, uygunluk ve ölçülülük açısından nasıl değerlendirilmeli?
Olağanüstü hal
‘Anayasa’nın 119. maddesi ile 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu’nun 3. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde, 8 /2/2023 Çarşamba Günü Saat 01.00’den Başlayarak Üç Ay Süreli Olağanüstü Hal İlan Edilmesine Dair Karar’ (KS:6785; RG:8.2.23).
AFET BÖLGESİ
Ancak 7269 sayılı Genel Hayatı Etkileyen Afetler Sebebiyle Alınacak Tedbirlerde Yardım Edilmesi Hakkında Kanun, güvensizlik hali ilan edilmesine gerek kalmaksızın, idareye afetlerle mücadelede değerli yetkiler vermektedir. Bu Kanunun uygulandığı afet bölgelerinde valilere ve kaymakamlara normalde sahip olmadıkları yetkiler verilerek, arazi, bina, taşıt, tıbbi malzeme, ilaç, gıda, giyecek gibi malların temini ve afet bölgelerinde askeri güçlerin askeri güçlerden talep ettiği yardım. Ayrıca afet bölgesi ilan edilerek borç erteleme ve vergi muafiyeti imkânı sağlanmaktadır. Nitekim yürütmenin ve idarenin elinde, daha olağanüstü rejime geçilmeden depremlerin yol açtığı tahribatlara karşı kullanılabilecek yeterince araç var.
BU GEREKLİ Mİ?
Dolayısıyla 7269 Sayılı Kanun’un sağladığı imkanlar nedeniyle olağanüstü hal ilanına gerek yoktur. Burada tartışılması gereken konu şudur: Adı geçen 10 ilde alınacak tedbirler çerçevesinde; 7269 sayılı Kanun, 2935 sayılı Kanun’un öngördüğü yetkilerin hangi yönlerden gerisinde kalmaktadır?
Bu soru cevaplanmadığı sürece olağanüstü hal ilanı zaruret kriterleri açısından cevapsız kalır.
UYGUN MU?
7269 sayılı Kanun, afet anında alınması gereken tedbirler için uygun yetkiler tanıdığından, Olağanüstü Hal düzenlemeleri çerçevesinde kullanılacak yetkiler etkin bir şekilde uygulanmak yerine, ihtiras ötesi araçlar olarak uygun değildir.
Bu nedenle uygulama sırasında 2935 Sayılı Harika Devlet Kanunu çerçevesinde önlemler alınmalı; Cumhurbaşkanlığı KHK’ları seçime aylar kala deprem bahane edilerek çıkarılmamalıdır.
ORANTILI MI?
Açıklanmayan nedenlerle olağanüstü hal ilanının gerekli diğer fırsatları sağladığı varsayılmadıkça; Bu durumda bile, olağanüstü halin (örneğin) neden bir ay yerine üç ay olduğu açık değil. Ayrıca 7269 Sayılı Kanun’da ilan edilen OHAL için öngörülen çok uzun üç aylık sürenin bir açıklaması yokken, vali ve kaymakamlara verilen inanılmaz yetkiler için olağan 15 günlük süre belirlendi. Vali.
ÜÇLÜ TEST HAYATİ
Mevcut orantılılık testinin ötesinde, üçlü test de gereklidir: süreçler, zaman ve şimdiki zaman.
İşlemler açısından; yapı kanununun etkili bir şekilde düzenlenmesi, denetlenmesi ve uygulanması.
Zaman açısından; doğal afet öncesi, sırası ve sonrasında düzenleme, denetleme ve yaptırım üçlüsünün uygulanması ve etkinlik derecesi.
Bir an olarak; merkezi ve yerel yönetim işbirlikleri, ihtisas kuruluşları ve STK’ları dışlamadan milli dayanışma ihtiyacı.” (HABER MERKEZİ)
